يك رگي كردن ساختمان

بعد از پي سازي و ايزولاسيون در ساختمانهاي آجري معمولا روي پي را طبق نقشه يك رگ آجر ني چينند و باصطلاح ساختمان را يك رگي مي نمايند. در موقع يك رگي كردن ساختمان بايد دقت كافي بعمل آيد كه اندازه ها كاملاً مطابق نقشه باشد. بعد از يك رگي ن ساحتمان مجددا ابعاد اطاقها و راهروها و سرويسها را كنترل نموده و مخصوصاًاز گونيا بودن تمام قسمتها بوسيله چپ و راست گرفتن مطمئن مي شويم. در اين مرحله عرض ئيوارها بايد مطابق نقشه باشد. سپس اقدام به ديوارچيني مي نمايند.

لايه هاي مختلف ديوارچيني

• آجرچيني به پهناي مختلف
• ملات

ديوار

براي جداسازي قسمتهاي مختلف ساختمان بكار مي رود. به اين نوع ديوارها پارتيشن يا جداكننده مي گويند. تيغه ديواري است به پهناي ۵ يا ۱۰ يا ۲۰ سانتيمتر. تيغه هاي بلند و طويل را نمي توان به پهناي ۵ يا ۱۰ سانتيمتر ساخت زيرا تيغه هاي ۵ يا ۱۰ سانتيمتري با ابعاد زياد ايستا نخواهد بود. ملات تيغه هاي ۵ سانتيمتري معمولا گچ و خاك است.

عرض ديوار

عرض ديوار معمولا بستگي به ارتفاع آن و باري كه روي آن قرار مي گيرددارد و معمولا ديوارهاي ساختمانهاي دو تا سه طبقه را ۳۵ سانتي متري و و سه تا چهار طبقه را ۴۵ سانتي متري مي سازند و مي توان در يك ساختمان چهار طبقه عرض ديوار را در طبقه اول ۴۵ سانتي متر و در سه طبقه بعد ۳۵ سانتي متر ساخت. براي ساختمانهاي يك طبقه اگر از ملات ماسيه سيمان و يا سيمان آهك استفاده نمايند مي توان ديوارهاي حمال را ۲۲ سانتيمتري هم بچينند.

ملات

ملات ماده چسبنده اي است كه بين دو قشر از مصالح ساختماني قرار گرفته و آن دو قشر را به خود مي چسباند. ملات يكي از مهمترين مصال مصرفي در ساختمان است كه در همه جاي ساختمان به شكلهاي مختلف مصرف مي شود.

خواص ملات

• ملات بايد داراي قوت چسبندگي باشد.
• از نظر تحمل بار قدرت بايد حداقل مساوي مصالحي باشد كه در بين آنها قرار مي گيرد. زيرا در غير اين صورت ارزش مقاومت مصالح مصرفي را پايين مي آورد.
• ملات بايد به صورت ارزان و فراوان در دترس باشد.
• ملات بايد خاصيت شكل پذيري داشته و بخوبي روي ديوار پهن شده و سطح صافي ايجاد نمايد.

انواع ملات

ملاتهايي كه بيشتر در ايران مصرف دارند عبارتند از:

الف – ملات گل آهك

ب- ملات ماسه آهك

ج – ملات ماسه سيمان

د – ملات ماسه سيمان – آهك

ه – ملات گچ

و – ملات گچ و خاك

الف – ملات گل آهك

ملات گل آهك ارزانترين و ضعيفترين ملات بوده

ب – ملات ماسه آهك

ماسه مصرفي براي اين نوع ملات بايد ماسه خاكي باشد يعني ماسه اي كه درصد خاك آن بيشتر است. آهك مورد نياز در اين نوع ملات در حدود ۳۰۰ الي ۴۰۰ كيلوگرم آهك در متر مكعب ماسه است. اين ملات بيشتر براي آجرچيني استفاده شود.

ج – ملات ماسه سيمان

اين ملات كه مرغوب ترين نوع ملات در ساختمان مي باشد بايد با ماسه شكسته و يا ماسه رودخانه اي كاملا شسته تهيه شود. از اين ملات مي توان در تمام قسمتهاي ساختمان استفاده نمود مانند آجركاري – كاشي كاري – سيمانكاري – فرش كف – سنگ كاري و غيره.

د – ملات ماسه سيمان آهك

به اين ملات كه ملات باتارد و يا ملات حرامزاده مي گويند از ملاتهاي خوب و ارزان و محكم در ساختمان مي باشد. ماسه اين نوع ملات مي تواند ماسه رودخانه اي بوده و چند درصدي هم خاك داشته باتشد.

هـ – ملات كچ و كچ خاك

اين ملاتها بيشتر در موقع ساختن طاق ضربي و ديوارهاي تيغه اي ۵ سانتيمتري به كار مي رود درصد خاك و گچ بستگي به سرعت گيرايي گچ دارد و معمولا حدود ۵۰ درصد گچ و ۵۰ درصد خاك رس مصرف مي شود.

لايه هاي مختلف ديوار اطاقها

• ديوارسازي
• شمشه گيري
• گچ و خاك
• سفيدكاري
• كشته كشي
• سنگ قرنيز

۱- ديوارسازي

در مورد ديوارسازي و ابعاد آن در قسمتهاي قبل توضيح داده شده است.

۲- شمشه گيري

پس از ديوارچيني با توجه باينكه ديوارهاي داخلي را بصورت گري (آجرچيني با آجر فشاري معمولي بدون شمشه ملات) ميچينند و دقت اين نوع ديوار چيني از لحاظ شاقول بودن و تراز بودن زياد نييست. بوسيلة شمشه گيري ديوار را در يك سطح قرار ميدهند.

۳-كچ و خاك

خاك رس را الك كرده و يا گچ مخلوط مينمايند. هرقدر گچ زودگيرتر باشد به خاك بيشتري نياز دارد و معمولا نسبت تقريبي اين مخلوط پنجاه درصد مي باشد.

پس از مخلوط نمودن كچ و خاك، در ظرفهاي كوچكي كه به آن استانبولي ميگويند قدري آب ريخته و آنگاه اين مخلوط را روي آب ميپاشند تا بدينوسيله كلية دانه هاي گچ در تماس با آب باشد. آنگاه آنرا مخلوط كرده تا بصورت خميري يكنواخت درآيد. علت مصرف خاك در گچ خاك تينست كه هم ملات ارزانتر تمام ميشود و هم ملات ديرگيرتري بدست ميدهد و پلاستيك تر از ملات گچ ميباشد.

۴- سفيدكاري

بعد از اتمام كاه گل و يا گچ خاك و خشك شدن آن اقدام به سفيدكاري ميكنند. به علت زودگير بودن ملات گچ آنرا مانند گچ و خاك به مقدار كم در استانبولي ميسازند. در موقع ساختن ملات گچ بايد پودر گچ را تيو آبي كه در استانبولي ميريزند بپاشند تا تمام ذرات كچ در مجاورت آب قرار گرفته و تر بشود. آنگاه با مالة روي كاه گل و يا گچ خاك ميمالند بطوريكه سطح كاملا صاف و يكنواختي ايجاد شود.

۵- كُشته كشي

بعلت زودگير بودن گچ نميتوان سطح آنرا كاملا پرداختي و صاف نمود. بدين علت بعد از سفيدكاري و قبل از آنكه ملات گچ خشك شود روي آنرا يك ورقه كشته به ضخامت چند دهم ميليمتر ميكشند و با ماله خوب پرداخت ميكنند تا سطحي كاملا صاف و آمادة نقاشي بدست آيد.

كشته كلات گچي است كه ديگر سخت نميشود و آنرا بدين طريق تهيه مينمايند كه ابتدا پودر گچ را از الك بسيار ريزي گذرانيده و آنگاه آن را مانند تهية ملات كچ معمولي توي آب ميپاشند و بوسيلة هم زدن ملات با دست مانع سخت شدن آن ميشوند و عمل زدن را تا ۱۰ الي ۱۵ دقيقه ادامه داده تا گچ حداكثر ازدياد حجم خود را بدست آورد.

۶- سنگ قرنيز

با توجه به اينكه كچ در مقابل رطوبت مقاوم نبوده و بسرعت فاسد ميشود. براي جلوگيري از رسيدن رطوبت به ديوار كچ كاري شده در موقع شستن كف، دور اطاقها را به ارتفاع ۱۰ سانتيمتر يك رگ سنگ پلاك كار ميگذارند كه بآن اصطلاحاً قرنيز ميگويند. براي قرنيز ميتوان از سنگهاي مختلفي مانند سنگ تراورتن، باغ ابريشم و يا سنگ مرمر و غيره استفاده نمود. كلفتي سنگ قرنيز معمولاً يك سانتيمتر است. سنگ قرنيز را با سيمان كار ميگذارند.

كف سازي

كف سازي در آن قسمت از ساختمان اجراء ميشود كه سطح مفيد اطاقها – سالنها – سوريسها – انبارها و غيره را تشكيل ميدهد با توجه به محل استفاده، كف سازي انواع مختلف دارد. لايه هاي كف سازي در طبقه همكف و طبقات بالا بشرح زير است:

الف: لايه هاي مختلف كف سازي از پائين به بالا در طبقه هم كف؛

• زمين كوبيده
• بلوكاژ
• بتن مگر
• ملات
• موزائيك و يا سنگ و يا سراميك
• كف پوش در صورت لزوم

ب: لايه هاي مختلف كف سازي از پائين به بالا در طبقات بالا

• طاق ضربي و يا انواع طاقهاي ديگر
• بتن سبك در صورت لزوم
• عايق صوتي در صورت لزوم
• ملات
• موزاديك و يا سنگ و يا سراميك
• كف پوش در صورت لزوم

۱- زمين كوبيده

اولين لايه كف سازي زمين كوبيده ميباشد. چنانچه ساختمان احداث شده در زمينهاي خاك دستي و يا زمينهاي سست باشد براي جلوگيري از نشست هاي احتمالي زمين كف اطاقها و يا سالنها را مي كوبند.

براي اين كار پس از اتمام عمليات سفت كاري كف اتاقها را آبپاشي نموده و بوسيله ضربه هاي دستي و يا مكانيكي تراكم خاك را بحداكثر ميرسانند. و يا با تزريق آب آهك قدرت تحملي زمين را به اندازه دلخواه ميرسانند.

۲- بلوكاژ

براي جلوگيري از نفوذ رطوبت به كف اطاقها و سالنها روي زمين كوبيده شده با ضخامت حداقل ۱۵ سانتيمتر سنگهاي درشت به قطر تقريبي ۵ ستمتيمتر مي ريزند.

۳- بتن مگر

براي بدست آوردن سطح صاف و محكمي روي بلوكاژ در حدود ۱۰ سانتيمتر بتن مگر ميريزند.

۴- ملات

روي بتون مگر يك لايه ملاست ماسه سيمان يا ماسه سيمان آهك كشيده ميشود. اين لايه جهت فرش موزائيك يا سنگ ميباشد.

سرويسها:

توالت – روشوئي

قسمتهي فوق كه از مهمترين مكانهاي ساختمان است از لحاظ اجراي ساختماني مخصوصاً در مورد قير و گوني داراي يك نوع ديتيل مي باشد فقط ممكن است از لحاظ معماري (ابعاد محلها) و يا تاسيسات و نوع لوله كشي با هم متفاوت باشند. كف و ديوارهاي سويسها داراي دتيل هاي جداگانه ميباشند. لايه هاي كف سرويسها از پائين به بالا بعد از طاق ضربي به شرح زير است.

• بتن سبك براي شيب بندي
• يك لايه ماسه سيمان
• قير و گوني
• فرش

۱- بتن سبك براي شيب بندي:

چنانچه در كف رويسها كف شور كار گذاشته شود حتماً بايد تمام قسمتهاي كف شيب ملايمي بطرف كف شور داشته باشد.

۲- ماسه سيمان براي زير قير و گوني

هميشه يك قشر ماسه سيمان براي زير قيرگوني انجام ميشود اين لايه و لايه قير و گوني افقي و عمودي براي تمام سرويسها لازم است.

۳- قير و گوني

قير و گوني سرويسها بهتر است در دو مرحله انجام شود. مرحله اول ديوارها مرحله دوم كف.

نظر باينكه معمولا كاشي كاري سرويسها را قبل از فرش كف انجام مي دهند چنانچه قير و گوني نيز همزمان با قير و گوني ديوارها انجام شود در موقع كاشي كاري و عبور و مرور كارگران از روي كف ناچاراً قير و گوني آسيب ديده و سوراخ ميشود و درنتيجه موقع فشر كف دوباره بايد اين قير و گوني با دو لايه قير و يك لايه گوني نجديد شود. براي جلوگيري از اين دوباره كاري بهتر است ابتدا ديوارها را قيرگوني نموده و حداكثر اين قيرگوني را تا ۱۰ سانتيمتر روي كف ادامه دهيم و بعد از اجراي كاشي ماري و بلافاصله قبل از فرش كف نسبت به قير و گوني كف اقدام نموده. بهتر است قير و گوني كف سرويسها در دولايه گوني و سه لايه قير انجام شود.

۴- فرش كف

اگر در كف سرويس كف شور كار گذاشته باشند محل سرويس را بايد با كف پوشهائي كه ابعاد آن كوچكتر باشد فرش نمائيم. ولي چنانچه كف سرويس داراي شيب نباشد ميتوان براي فرش آن از هر اندازه كف پوش استفاده نمود مانند سراميك، موزائيك، سنگ، كاشي هاي مخصوص كف، اين نوع كاشيها بايد اولا مقاوم بوده و در ثاني ليز نباشند.

لايه هاي ديوارهاي سرويسها از خارج بداخل

• ديوار
• قشر ماسه سيمان زير قير و گوني
• قير و گوني
• تور سيمي
• كاشي لعابي و ملات

تور سيمي

اگر ملات ماسه سيمان پشت كاشي لعابي روي لايه اي مانند قير و گوني انجام شود كه بهيچوجه آب ملات را نمي مكد درنتيجه بآن نمي چسبد و بعد از خشك شدن اين دو لايه بصورت دو جسم جدا از هم كار ميكنند و در اثر كوچكترين ضربه لايه روئي فرو ميريزد. براي جلوگيري از اين موضوع چنانچه قير و گوني را تا ارتفاع ۳۰ سانتيمتر بالاتر از محل دوش ادامه داده باشند روي آنرا يك لايه تور سيمي مي كشند كه ملات پشت كاشي لعابي به آن بچسبد.

۵- كاشي لعابي و ملات آن

كاشي قطعه اي است لعابي به ابعاد ۱۰*۱۰ يا ۱۵*۱۵ يا ۲۰*۲۰ يا ابعاد ديگر. ضخامت آن در حدود ۶ ميلينتر الي يك سانتيمتر ميباشد. كاشي از دو لايه تشكيل شده است. لايه زيرين كاشي از جنس خاك رس مي باشد كه پس از تعيين درصد ناخالصي هاي آن و اضافه نمودن مواد لازم آنرا قالب گيري نموده و پس از خشك كردن آنرا به كوره مي برند.

براي نصب كاشي ابتدا زير كاشي را در كف بوسيله گچ و يا ماسه تراز مي نمايند و بعد كاشي را بحال تراز و شاقول نصب نموده و موقتاً با قطعه اي تز گل رس تعادل آنرا حفظ مي نمايند بعد دوغ آب پر سيماني با ماسه نرم ساخته و آهسته آهسته پشت آنرا با دوغ آب در دو يا سه مرله پر مي كنند اگر در يك مرحله پشت كاشي را با دوغاب سيماني پر كنند ممكن است در اثر وزن دوغاب كاشي از جاي خود كنده شده و يا از شاقول و تراز بودن خارج شود پس از آنكه پشت يك رج كاشي با دوغاب سيمان پر شد رج بعدي را روي آن ميگذارند و بعد از اتمام كار درزهاي آنرا با ملاتي كه از لحاظ رنگ با كاشي هماهنگ باشد بندكشي مينمايند معمولاً از لحاظ زيبائي ارتفاع كاشي كاري را تا زير سقف ادامه مي دهند.

سقف كاذب

سقف كاذب سقفي است كه در زير سقف اصلي ساختمان ساخته ميشود و به سقف اصلي آويزان است.

معمولاً از فاصلة بين سقف كاذب و سقف اصلي كه ممكن است تا حدود ۸۰ سانتيمتر هم باشد لوله هاي آب گرو و آب سرد يا شوفاژ و همچنين كانالهاي جرارتي يا لوله هاي فاضل‌آب را عبور مي دهند.

قسمتهاي مختلف سقف كاذب:

• ميله گردهاي عمودي
• ميله گردهاي افقي چپ و راست
• نبشي كنار ديوار
• رلبيتس
• گچ كاري

۱- ميله گردهاي عمودي

سقف كاذب به سقفق اصلي ساختمان آويزان است. براي اينكار ميله گردهائي كه در حين كار با طول معين (ضخامن سقف كاذب) در سقف نصب مي نمايند.

چنانچه سقف تيرآهن و طاق ضربي باشد ميله گردها را به تيرآهن جوش ميدهند با توجه به اينكه فاصلة تيرآهنها از همديگر در حدود يك متر است در اينصورت فاصله ميلگردهاي عمودي از همديگر از يك طرف يك متر و از طرف ديگر حدود ۴۰ سانتيمتر بايد باشد.

۲- ميله گردهاي افقي چپ و راست

ميله گردهاي عمودي انتهاي اين ميله گردها را بوسيله دو رديف ميله گرد چپ و راست بهمديگر متصل مي نمايند بطوريكه در زير مستطيل هائي به ابعاد ۴۰*۴۰ و يا ۴۰*۱۰۰ سانتيمتر تشكيل ميشود بجاي ميله گرهاي افقي چپ و راست ميتوان از نبشي يا سپري استفاده نمود بايد دقت كرد كه اين شبكه ۴۰*۴۰ يا ۴۰*۱۰۰ كاملا در يك سطح واقع شده باشد زيرا در غير اينصورت سقف تمام شده در يك سطح نبوده و خوش منظره نمي باشد.

۳- نبشي كنار ديوار

در كنار ديوار يعني در محل اتصال سقف كاذب به ديوار يك عدد نبشي وصل مي نمايند اگر در آن ناحيه امكان آويزان كردن ميله گرد از سقف موجود باشد اين نبشي كنار ديوار را به آن ميله گردها جوش ميدهند ولي اگر امكان آويزان كردن ميله گرد از سقف موجود نباشد نبشي را با شاخ به ديوار مجاور بوسيله گچ متصل مي نمايند آنگاه سپري ها و يا نبشي ها چپ و راست را به آن جوش ميدهند.

۴- رابيتس

چنانچه لايهدآخر سقف كاذب سفيدكاري با گچ باشد از اجراي چوبهاي چهار تراش خودداري نموده و بعد از نصب ميله گرهاي چپ و راست ورقه هاي رابيتس را كه تقريباً شبيه توري است باين ميله گردها با مفتول ۳ تا
۵/۳ مي بندند.

فاصله هاي بستن رابيتس به سقف نبايد زياد باشد زيرا در اينصورت رابيتس وزن گچ و خاك و گچ روي آن را تحمل نكرده و سقف ناصاف ميشود.

۵- كچ كاري روي رابيتس

اجراي اين لايه عيناً مانند همان است كه در مورد گچ كاري توضيح داده شد فقط در اين مرحله براي قشر زير گچ كاري نميتوان از كاه گل استفاده نمود بلكه بايد زير كار را بوسيله يك قشر گچ و خاك پوشانيد زيرا گچ و خاك از سوراخاي رابيتس گذشته و مانند قلابي در پشت آن قرار گرفته و سطح محكم و يكنواختي را ايجاد ميكند.

در و پنجره

در و پنجره از قسمتهاي مهم و اساسي ساختمان مي باشد. در و پنجره را عموماً با چوب و يا پروفيلهاي فلزي و يا پروفيلهاي آلومينيوم ميسازند. براي ساختن درهاي ورودي اطاقها از چوبهاي مصنوعي مانند فيبر – نئوپان – تخته سه لاهاي بي روكش و با روكش استفاده مي نمايند. چهارچوب اصلي درهاي ورودي را گاهي اوقات از پروفيلهاي فلزي ميسازند.

چهارچوب فلزي

چهارچوب فلزي را از پروفيلهاي پيش ساخته شده به ابعاد مختلف۶ درست ميكنند. اين پروفيلها و كليه پروفيلهاي در و پنجره كه در ايران بنامهاي پروفيل سپنتا – گيوار – دنياي فلز – و غيره مشهور است از ورق آهن بضخامت هاي ۵/۱ الي ۲ ميليمتر ساخته ميشود در موقع ساختن پروفيل چهارچوب و اتصال قطعات افقي و عمودي آن برشها را بايد با زوايه ۴۵ درجه انجام داد. اين برش را اصطلاحاً فارسي ميگويند.

در چوبي

درهاي چوبي ممكن است تماماً از چوب طبيعي ساخته شود و يا از چوبهاي كارخانه اي مانند فيبر – تخته سه لا نئوپان و غيره ساخته شود. در هر حال كادر اصلي درهاي چوبي از چوب طبيعي ساخته ميشود و بعد داخل كادر اصلي را با قطعات چوبي عمودي و افقي شبكه بندي مي نمايند.

پنجره

پنجره ها عموماً از پروفيل هاي فلزي يا چوب و يا آلومينيوم ساخته ميشود. پنجره هاي آلومينيوم را اغلب كشوئي و پنجره هاي فلزي يا چوبي را با لنگه در بازشو ميسازند.

كليه درها و پنجره هاي فلزي به ترتيب از پروفيلهاي چهارچوبي. لنگه دري. زه وار ساخته ميشود و براي جدا نمودن كتيبه از قسمت بازشو پروفيل سپري مورد استفاده قرار ميگيرد.