مفهوم طراحي در معماری
مفهوم طراحي
هنگامي كه يك مهندس معمار ، به ساختن خانه اي ( مي انديشد) و قبل از طراحي ابعاد و موقعيت زمين ، وشرايط بومي و اقليمي و امكانات فني را بررسي مي كند ؛ به نيازهاي فردي و جمعي افراد خانواده توجه كرده ، شرايط آسايش روحي و جسمي ، فعاليت هاي فردي و نيازهاي اجتماعي و فرهنگي آنها را در نظر مي گيرد و براي ايجاد يك فضاي زندگي مانوس ، زيبا ، كارآمد و ايمن ، راه حل و طرح مناسبي تصور ، ترسيم و عرضه مي كند در واقع او نيز ( طراحي ) مي كند .
آيامي شود بين طرح ريزي و طرراحي كردن كه به معرفي محصول ساخته شده اي منجر مي شود تمايز قائل شد ؟ و يا وجه اشتراك يا تفاوت هاي آنرا بررسي كرد ؟
انسان براي انجام پيش انديشه كارها ، نياز به ( تفكر ) ،( تصور ) و (طراحي كردن )است (طراحي)،وسيله ساختن آباداني و تمدن است .
مي توانيم از خود بپرسيم كه يك طرح جديد چرا و چگونه پديد مي آيد و مفاهيمي مرتبط با مقوله طراحي و طراحي معماري كدامند ؟
ما مي توانيم با استفاده از قدرت حافظه و تخيل آنچه را كه قببلاً ديده ايم تجسم كنيم و مي توان به كمك تفكر و تخيل و قدرت خلاقيت درباره آنچه كه ممكن است باشد تعمق كنيم و تصويري از آنچه كه مي تواند باشد ، مجسم سازيم و آنرا ترسيم نموده ، با ديگران در ميان بگذاريم .
طراحي ، تلاش انديش مندانه ، خلاقانه است و از تفكر ، شروع و به ارائه محصولي زيبا ، كار آمد و اصيل ختم مي شود .و طرح نهايي هميشه عمق انديشه و بصيرت طراح را در خودئ باز مي تواند و حكايت گر عمق احساس و سليقه اوست .
برنامه فيزيكي پروژه
هر پروژه معماري ، براي تعمين اهداف مشخص با انجام فعاليت معيني طراحي مي شود .
فضاي مورد نياز هر پروژه بر اساس نوع فعاليت ها و دسته بندي آنها مشخص مي گردد. ابعاد و مشخصات فضاها با توجه به نوع و حجم فعاليت ها ، مبلمان و لوازم مورد استفاده و. استانداردهاي موجود معين مي شود . به فهرست فضاهاي مورد نياز هر پروژه كه تعداد ، مساحت و ويژگي هاي اصلي آنرا در بر مي گيرد ، اصطلاحاً ( برنامه فيزيكي پروژه ) مي گويند .
تحليل سايت و مكان يابي ساختمان
قبل از طراحي پروژه ، لازم است ، شرايط زمين طرح با دقت مورد بررسي قرار گيردتا حداكثر استفاده از امكانات موجود در زمين به عمل آيد و راه حلهاي مناسبي براي محدوديت ها پيشبيني شود . در تحليل زمين پروژه عوامل مختلفي از قبيل اندازه و شكل زمين ، شيب ، عوارض موجود ،جنس خاك ، امكانات دست رسي و همسايه هاي مجاور ، مناظر منساب و ديدهاي مزاحم و غيره مورد مطالعه واقع مي شود تا تصميمات لازم در مورد محل قرار گيري ساختمان راه هاي دسترسي ، جهت گيري بنا و نحوه توزيع فضاهاي باز و بسته و … در نظر گرفته شود.
بررس روابط فعاليت ها و فضاها
پس از مشخص شدن برنامه فيزيكي پروژه ، و شناخت كمي و كيفي اجزاء پروژه و آگاهي نسبت به تسهيلات مورد نياز هر كدام از فضها ، بايد به دقت رابطه متقابل فعاليتها و فضاها را بررسي كنيم و معين كنيم هركدام از فضاها ، از نظر عملكردي ، خدماتي ،بصري و … كدام رابطه هاي ضروري را با يكديگر و فضاي باز بيرون دارند .
ميزان نوع رابطه بين فضاهاي پروژه را ،به روشهاي مختلف مي توان تنظيم كرد و نمايش داد .
در ترسيم دياگرام ارتباطي فضا سعي مي شود از نمايش روابط فرعي خودداري گردد عناصر مرتبط در كنارهم قرار گيرند و دياگرام به ساده ترين صورت ممكن تبديل شود .
اگر دياگرام خوب ترسيم شده باشد حوزه هاي فضايي مرتبط مثلاً حوزه ي اتاق هاي خواب را به راحتي مي توان تشخيص داد.
روشهاي مختلف طراحي معماري
اگر پروژه واحدي با زمين و برنامه اي مشخص ، بين چند طراح به مسابقه گذاشته شود ، تنوع طرحها به تعداد طراحان خواهد بود . همانطور كه نتايج كار طراحان باهم فرق مي كند روند تفكر و روش طراحي آنها نيز با هم متفاوت است . اين به معني بي قاعده بودن كار طراحي معماري نيست بلكه در چهارچوب معيارها و ضوابط حاكم بر طرح ، به روشها مختلفي مي توان براي نياز هاي پروژه جواب مناسب يافت .
يكي از روش هاي طراحي معماري ، با تاكيد بر عملكرد فضاها و روابط منطقي آنها با دياگرام ارتباطي فضاها شروع مي شود . در دياگرام ارتباطي عملكردها و روابط بين عملكردها سلسله مراتب و دسته بندي فضاها در فشرده ترين صورت ممكن نمايش داده شده است .
در دياگرام قبل فضاها داراي معناي مكاني نيستند يعني مي توان با حفظ رابطه فضاها ، آنها را به محل هاي جديدي جابه جا كرد . به نحوي كه هر يك از فضاها با توجه به اقليم و شرايط زمين و لزوم تفكيك عرصه هاي خصوصي و عمومي ، در بهترين موقعيت ممكن قرار گيرد . نور ، گرماي طبيعي ، ديد و منظر فضاها و دسترسي به فضاها به بهترين نحو ممكن تامين مي شود و بهترين ارتباط بين فضاهاي باز و بسته بر قرار مي گردد.
مقياس و شكل فضاهاي مورد نياز را با توجه به اندازه و ويژگي هاي عملكردي و فضايي آن مشخص مي كنيم . و همزمان يا هندسه و شبكه منظم طراحي نيز دست يابيم . ويژگي هاي تك تك فضاها را كنترل كرده ، اشكالات احتمالي را رفع مي كنيم در اين مرحله مي توانيم بر اساس اندازه هاي نهايي خطوط شبكه ، ديوارها و عناصر اصلي ، فضا را ترسيم كنيم . حال كه طرح اوليه پلان عملي شده است مي توان افزود كه پيمودن روند كار طراحي ، با سعي و خطا و ترسيم و باز بيني همراه است . طراحي ، يك فعاليت منظم از پيش برنامه ريزي شده نيست يك فعل شخصي و انساني است و حالت مكانيكي ندارد .
طراحي گزينه ها اگر به متغير ها و عامل هاي اصلي پروژه مانند عملكرد ، زمين ، شاخصترين فضا، اقليم ، و … توجه كنيم با مبنا و محور قرار دادن هر يك از آنها مي توان نقطه شروع و مبناي جديدي براي طراحي پيدا كرد و پس از آن ملاحظات ، متغيرهاي ديگر را در ايده دخالت داد .طراحي با تاكيد بر تفكيك عرصه ها طراحي مي تواند براساس تحليل زمين ، بررسي عوامل و ارزشهاي موثر ، دسته بندي و مكانيابي فعاليت ها ، به توليد گزينه هاي جديد منجر مي شود ، مثلاً توجه به تفكيك عرصه ها و حركت خانواده و ميهمان در اين گزينه قابل توجه است . طراحي براساس فضاهاي بسته و فضاهاي شفاف طراحي بر اساس دسته بندي فضاها به دو دسته فضاهاي بسته و فضاي باز و شفاف به گزينه جديدي منجر مي شود .به هر ميزان كه گزينه هاي طراحي شده از سوي طراح ، متعدد و با كيفيت باشد و بتواند قابليت هاي احتمالي پروژه را نمايان ساز كار طراحي به نتايج مطلوب تري خواهد رسيد .پس از تكميل گزينه ها ، گزينه ها بايد ارزيابي شوند.
